Door: Jos Verberne
Naar aanleiding van de instorting van de parkeergarage in Eindhoven en mijn kijk op en kennis van vloeren wil ik ook mijn mening geven over hetgeen hier gebeurd is. De beelden zijn bekend en al heel snel werd gewezen naar de bollen in de vloer en naar de aanhechting van de druklaag aan de breedplaat. Vooral dat laatste heeft een ware schokgolf in Nederland veroorzaakt. Alle breedplaatvloeren werden tegen het licht gehouden, bollen of geen bollen. Gebouwen werden zelfs gesloten.
Bezwijkt er vaker wat in Nederland ?
Is het werkelijk een breedplaat probleem of speelt er iets anders?
Er zijn immers veel vaker incidenten en instortingen geweest (zie onder) die niets met breedplaten te maken hadden en waar ook geen paniekreacties uit ontstaan zijn over de rest van onze bouwwerken. Met als uitzondering misschien de balkonplaten in Maastricht.
Juli 2006 – Balkon in Rotterdam: twee gewonden.
Maart 2006 – De opening van een winkelcentrum in Almere wordt afgelast vanwege twijfel over veiligheid van de constructie
November 2005 – Tientallen daken van gebouwen in Oost-Nederland bezwijken na zware sneeuwval. Onderzoek wijst uit dat dit veelal veroorzaakt is door constructiefouten
Juni 2005 – Een galerij van een studentenflat in Lent stort in: 13 gewonden
Mei 2005 – Balkons van flats in Brunssum vertonen gebreken waardoor tot veiligheidmaatregelen moeten worden genomen.
Maart 2005 – Balkons van een wooncomplex in Rotterdam moeten worden verstevigd
April 2004 – Dak van een nieuwe bedrijfshal in Mourik
Juli 2003 – Dak van bedrijf in Doetinchem: 1 gewonde
April 2003 – Balkon appartementencomplex in Maastricht: twee doden
November 2002 – De garage van een woonhuis in Almere
Augustus 2002 – Gedeelte van dak van Ikea in Amsterdam na hoosbui, dit geldt ook voor een sporthal in Roosendaal
Februari 2002 – Parkeerdek van der Valk motel in Tiel
Juni 2001 – Dak van zwembad in Steenwijk gedeeltelijk ingestort
April 2001 – Toneeltoren schouwburg in Hoorn
Augustus 1999 – Gedeelte van Winkelcentrum Zuidplein: twee gewonden
September 1998 – Gedeelte dak zwembad Oud-Beijerland
December 1997 – Dak benzinestation Rotterdam
Bron: Volkskrant 12-7-2006
Er bezwijken bovendien gemiddeld zo’n 15 daken per jaar na hevige sneeuw- of regenval. Maar ook dat heeft nog geen reacties opgeroepen vergelijkbaar met het bollenvloer incident in Eindhoven.
Veel mensen reageren gevoelsmatig op de nieuwsbeelden en wijzen naar de bollen in de vloer. Begrijpelijk, mensen beoordelen zwaardere dingen vaak als kwalitatief beter. Dat gaat ook op voor afmetingen en bouwmaterialen. Massa is stevigheid en dus kwaliteit. Daar zit natuurlijk een kern van waarheid in. Echter bouwen we niet zo sterk mogelijk, maar we bouwen sterk genoeg. Tenminste dat is het uitgangspunt. Gewichtsbesparing is dus goed mogelijk en wordt op veel manieren toegepast. De bollenvloer, ( BubbleDeck ) is hier een voorbeeld van en is inmiddels al vaak toegepast. Stellen dat het product “het” probleem is geweest in Eindhoven lijkt mij dan ook erg kort door de bocht, ook al wijzen de eerste onderzoeken daar wel op.
Het bouwen van de parkeergarage.
De producent van de BubbleDeck vloeren heeft ook gereageerd op de gebeurtenissen en de onderzoeken van Hageman en TNO. Dat heeft onderstaande indrukwekkende lijst aan gebreken, onvolkomenheden en dubieuze acties opgeleverd.
Het ‘specifieke’ voegdetail van breedplaatvloeren dat door Bureau Hageman en TNO als ‘mogelijke’ oorzaak wordt gezien van de instorting van Airport Eindhoven is géén juiste conclusie: de uitgevoerde proef waaraan Hageman en TNO hun standpunt ontlenen, is in het geheel niet representatief geweest voor de praktijksituatie in Eindhoven.
Bij het project Airport in Eindhoven is een hele grote reeks aan bouwfouten geconstateerd,
waarbij kwaliteitsborging het compleet heeft laten afweten. Deze vele bouwfouten hebben geleid tot een conditie van de constructieve vloer, die zo slecht was, dat de vloerconstructie ruim 2 maanden vóór de instorting al een mogelijke bezwijking aangaf.Een opsomming van een aantal (bij alle betrokken partijen) bekende en erkende geconstateerde bouwfouten:
• Niet alle kolommen konden de vereiste momenten opnemen.
• De dakvloer van het bezweken gedeelte is gestort bij vorst: opstortlaag komt niet tot eindsterkte en hecht niet aan ondergrond.
• Er is slechts één sensor aangebracht per vloerveld om de sterkte-ontwikkeling te meten van het beton: op een locatie in een wand bij het trappenhuis.
• Vloeren van het bezweken deel zijn in twee aparte delen afgestort en vervolgens heeft men deze onafhankelijk van elkaar laten schrikken:hierdoor is een compleet ander mechanicamodel ontstaan (rekenmodel) dan waarmee de vloeren waren berekend.
• Vloeren heeft men laten schrikken bij minder dan de helft van de beton eindsterkte met als gevolg scheurvorming.
• Er zijn gaten geboord in kritieke zones, zonder voorafgaande engineering/beoordeling van een constructeur.
• De tijdelijke ondersteuning is in verkeerde volgorde verwijderd.
• Ondersteuning onder de 3e verdiepingsvloer werd verwijderd nadat men de dakvloer heeft laten schrikken.
• Doordat men de vloeren bij een veel te lage betonsterkte heeft laten schrikken, zijn de vloeren meer gaan doorbuigen.
• Er ontbreekt een 2e draagweg in de hoofddraagconstructie,
• Er is géén rekening gehouden met uitzetting van de vloer bij zeer warm weer.
• Er zijn geen rapporten aangetroffen van wapeningscontroles aannemer en hoofdconstructeur.
• Bij afwezigheid van controle Bouw- en Woning Toezicht, heeft de vlechter zijn eigen werkzaamheden gecontroleerd (staat in rapport van de gemeente).
• Bij de 1ste verdiepingsvloer waren alle kolommen te hoog afgestort.
• Op foto’s die beschikbaar zijn gesteld tijdens het onderzoek, zijn een heleboel leidingen aangebracht in cruciale gebieden. Waar leidingen liggen, is geen beton.
• Werkinstructie afwapenen van de vloeren niet bekend bij alle vlechters. In rapport van de gemeente wordt geconstateerd dat een vlechter niet op de hoogte was dat langsstaven van de bijleg bovenwapening door de beugels van de ponswapening moest worden aangebracht.
• Bij de ingescande bestaande constructie is geconstateerd dat de vloer van de 2e verdiepingsvloer structureel dunner is afgestort dan 450 mm.
• Na de ramp zijn er pas werkinstructies op papier gezet over het stempelplan van de vloeren. Dus hoe en wanneer en op welke manier de ondersteuning geplaatst en verwijderd moest worden, was niet bekend.
Bron: BubbleDeck 7-12-2017
Bovenstaande geeft een aantal andere verantwoordelijken voor de instorting: de constructeur en de bouwer (met zijn onderaannemers). Ook al zijn niet alle opmerkingen direct in verband te brengen met de instorting, het schetst toch wel een beeld van hoe het er aan toe gaat op een bouwlocatie. Dat is geen geruststellend beeld.
Ontwerp van een breedplaatvloer.
Gaat de bollenvloer dan vrij uit in dit geval? Naar mijn mening niet.
Door de opbouw van de vloer is het aanbrengen van wapening in de druklaag maar zeer beperkt mogelijk zoals te zien in onderstaande doorsnede.
Je zou verwachten dat dit mede bepalend is voor de keuze van de plaatindeling.
Wapening is moeilijk aan te brengen, probeer dit dus te voorkomen en voorkom zo veel mogelijk plaatnaden haaks op de maximale veldmomenten.
De plaatindeling laat echter een ander keuze zien, namelijk zo veel mogelijk platen met de zelfde afmetingen.
Ze zijn bovendien met de lange zijde in de richting van de kleinste veldmomenten aangebracht. Al met al wapening technisch een vreemde keuze. De plaatindeling lijkt op financiële gronden gekozen te zijn. Zo veel mogelijk eenheid is goedkoper produceren..
Mijn (en zijn) conclusie.
Wij leven in een door geld gedreven samenleving. Zelfs op onze eerste levensbehoeften moet winst gemaakt worden. Onze zorg draait al langer om budgetten en efficiënt (lees kostenbesparend) werken en niet meer om de beste zorg. We kunnen niet anders verwachten dan dat ook in de bouw niet de kwaliteit op de eerste plaats staat maar de winstgevendheid. Natuurlijk is dat niet wat door alle bij de bouw betrokken partijen naar buiten wordt gebracht, maar de praktijk geeft het wel duidelijk aan. En het speelt dus niet alleen in de bouw zelf, ook bij het ontwerpen zijn financiële argumenten belangrijker dan constructieve argumenten.
Eigenlijk geeft de bovenstaande opsomming van de bouwfouten aan dat het op alle fronten draait om zo veel mogelijk leveren tegen zo weinig mogelijk kosten.
Kwaliteit, maar ook kwaliteitscontrole, is al lang geen argument meer.
Of zoals Rob Nijsse, hoogleraar Structural Design aan de TU Delft, op de website van zijn universiteit schrijft :
“De aannemer, de toezichthouders en andere betrokkenen die de kwaliteit moeten controleren, zijn ernstig te kort geschoten. Iedere deskundige herkent zo’n gladde breedplaat meteen en weet dat je daar geen beton op moet gieten”.
“Het is aannemelijk dat de bouwactiviteiten zijn uitgevoerd door goedkope krachten die van toeten noch blazen weten en onder grote tijdsdruk moeten werken. Alle toezicht is door de jaren heen afgeschaft, met dit soort bouwdrama’s als gevolg.”
De miskleun in Eindhoven is volgens Nijsse “exemplarisch voor de enorme verloedering die in de bouwwereld gaande is.” En daar ben ik het mee eens!
